Kaygı Bozukluğu Nedir – Anksiyete Bozukluğu Belirtileri
Kaygı, vücudumuzun beklenen tehlikeye verdiği tepkidir. Belirli durumlarda normal bir yanıt olabilir, ancak bazen kaygı, anksiyete bozukluğunun ( Kaygı bozukluğu ) bir parçasıdır.
Birden fazla Kaygı bozukluğu türü vardır ve semptomlarında bazı farklılıklar olmakla birlikte benzer semptomları içerirler.
İster panik atak korkusu, ister sosyal kaygı nedeniyle insanlardan kaçınma, isterse sürekli endişe ve gerginlik hissi olsun, anksiyete belirtilerinizin hayatınızı kontrol ettiğini hissedebilirsiniz. Özel anksiyete türünüzün belirtilerini anlamak, en uygun tedaviyi aramanıza ve yaşam kalitenizi artırmanıza yardımcı olabilir.
Kaygı Bozukluğu Nedir
Anksiyete , “Ruhsal Bozuklukların Tanısal ve İstatistiksel El Kitabı” (DSM-5) tarafından gelecekteki bir tehdidin beklentisi olarak tanımlanmaktadır. Herkes bir noktada endişeli hisseder, ancak herkes bir kaygı bozukluğu yaşamaz. Günlük endişe ile karıştırılmamalıdır.
Yaygın anksiyete, sosyal anksiyete ve daha fazlası dahil olmak üzere çok sayıda kaygı bozukluğu türü vardır.
Bir iş görüşmesi, ilk buluşma, büyük bir sınav, doğum veya herhangi bir yaşam anı gibi önemli olaylar hakkında endişeli olmak normaldir. Ancak bazen endişe kontrolden çıkar ve bir kaygı bozukluğu ‘na dönüşür.
Anksiyete bozuklukları, teşhis edilebilir ruh sağlığı durumları ile karakterize edilmiş aşırı korku, kaygı ve gittikçe kötüleşebilen ilgili davranışsal ve fiziksel değişimlerdir. Bu durumlar, hem fiziksel hem de zihinsel semptomlar olarak ortaya çıkar. Okul, iş, boş zaman ve ilişkiler gibi günlük aktiviteleri etkiler.
Kaygı Bozukluğunun Nedenleri
Anksiyete bozukluklarının neden kaynaklandığı tam olarak bilinememekle birlikte, travmatik yaşam olaylarının ve genetik yatkınlığın kaygı bozukluğu ‘na neden olduğu düşünülmektedir.
Risk Faktörleri Nelerdir?
- Çocukluk çağında başlayan utangaçlık, davranışlarda tutukluk
- Sınırlı ekonomik kaynaklara sahip olmak
- Boşanmış olmak
- Çocukluk çağından itibaren stresli yaşam olaylarına maruz kalmak
- Kan bağı olan yakın akrabalarda anksiyete bozukluğu teşhisi konması
Anksiyete Bozukluğu Belirtiler
Anksiyetenin etkileri genellikle fiziksel, psikolojik ve sosyal semptomların bir kombinasyonunu içerir. Tam belirti profiliniz, kişisel koşullarınıza, özel anksiyete bozukluğunuzun türüne ve kişisel tetikleyicilere göre farklılık gösterecektir. Her insan anksiyeteyi farklı şekilde yaşar.
Günümüzde, kaygı bozukluklarına uyan tanıların miktarı depresyon tanılarıyla benzerlik gösterir. Öyle ki, iki olguyu aynı madalyonun yüzleri olarak görme eğilimi oldukça önemlidir. Ek olarak, tanı sayısının her yıl arttığını ve anksiyetenin erkeklerden daha fazla kadınları etkilediğini biliyoruz.
Anksiyete semptomlarını beş alanda gruplandırabiliriz:
Anksiyete Fiziksel Belirtileri
- Taşikardi (düzensiz kalp atışı)
- Nefes darlığı
- Göğüste sıkışma
- Baş dönmesi
- Terleme
- Kas gerginliği
- Karın ağrısı
- Bitkinlik-Yorgunluk hissi
- Baş ağrısı
Anksiyete Bilişsel Belirtiler
- Felaket senaryoları
- Hafıza sorunları
- Önemsiz bazı şeylere aşırı önem vermek
- Konsantrasyon problemleri
- Bir şeyi veya kişiyi kaybetme korkusu
- Karar almada zorluk
- Takıntılı düşünceler
- Boşluk hissi
- Kontrolünü kaybetme korkusu
- İntihar düşüncesi
Anksiyete Davranışsal Belirtiler
- Hareketsizlik, dürtüsel davranma
- Vücut ifadesinde aşırı yavaşlık veya hiperaktivite gibi değişiklikler
Sosyal Belirtiler
- Konuşmakta zorluk çekmek ya da aşırı konuşmak
- Bir zamanlar tutkulu oldukları hobilere karşı ilgisizlik
- Yalnızlık ve izolasyon ihtiyacı duymak
- Çalışmak ya da arkadaşlarla etkileşim kurmak gibi ortak faaliyetlerden kaçmak
Duygusal Belirtiler
- İlgisizlik ve acı
- Ruh hali değişimi ve sinirlilik
- Ağlamak
- Gerginlik
- Yersiz kahkaha
Bunun kapsamlı bir semptom listesi olmadığını unutmayın, çünkü her kaygı bozukluğu türünün kendi belirti profili vardır.
Anksiyete Bozukluklarının Türleri
- Yaygın anksiyete bozukluğu
- Sosyal anksiyete bozukluğu
- Obsesif kompulsif bozukluk
- Panik atak
- Travma sonrası stres bozukluğu
- Diğer anksiyete bozuklukları (ayrılık anksiyetesi, fobiler, agorafobi, seçici mutizm vb.)
Anksiyete bozuklukları, vücudun stres tepkisinde bir düzensizlik içeren psikiyatrik bozukluklardır. Korkuyu, kaygıyı, kaçınma ve ilişkili bilişsel semptomları tam olarak neyin tetiklediği ve ne tür bir etkiye sahip oldukları açısından birbirlerinden farklıdırlar.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu
Yaygın anksiyete bozukluğu (YAB) olan kişiler, kontrol edilmesi zor ve durumla orantısız olan aşırı ve kalıcı endişe, korku ve kaygı yaşarlar. Bu semptomlar en az 6 ay boyunca günlerin çoğunda ortaya çıktığında teşhis edilebilir.
Yaygın Anksiyete Bozukluğu semptomları şunları içerir:
- Huzursuzluk
- Sinirlilik
- Yorgunluk
- Konsantrasyon zorlukları
- Kas gerginliği, ağrı ve sancı
- Uyumakta zorluk
Yetişkinler, Yaygın Anksiyete Bozukluğu tanısı konulabilmesi için kaygı veya endişeye ek olarak yukarıdaki semptomlardan en az üçünü yaşamalıdır. Çocuklar, teşhis için kaygı veya endişeye ek olarak yukarıdaki semptomlardan yalnızca birine ihtiyaç duyar.
Sosyal Anksiyete Bozukluğu
Bir diğer adıyla Sosyal fobi veya Sosyal anksiyete bozukluğu, utangaç olmaktan çok daha fazlasıdır. Sosyal anksiyete bozukluğu olan bir kişi, sosyal etkileşimlerde utanma, aşağılanma, reddedilme veya küçümsenme konusunda önemli kaygı ve rahatsızlığa sahiptir(örneğin, bir seyirci önünde konuşurken ya da performans sergilerken). Bu bozukluğa sahip kişiler, durumdan kaçınmaya veya büyük bir kaygı ile buna katlanmaya çalışacaklardır.
Sosyal anksiyete bozukluğu belirtileri şunlardır:
- Bir veya daha fazla sosyal durumda orantısız korku ve endişe
- Kızarma
- Terleme
- Titreme
- Hızlı kalp atışı
- Kendini suçlama
- “Boşuna uğraşıyorum” düşüncesi
- Mide bulantısı
- Sosyal durumlardan kaçmak ya da bu durumlarda yoğun korku hissi
- Hayatın akışında bozulmalar
Sosyal anksiyete bozukluğu çocuklarda farklı görülebilir. Semptomlar öfke nöbetleri, donma, ağlama, tutunma ve konuşmayı reddetme şeklinde ortaya çıkabilir.
Obsesif Kompulsif Bozukluk
Obsesif kompulsif bozukluk (OKB), günlük yaşamı engelleyen belirli ve tekrarlanabilir eylemlere yol açan sürekli ve istenmeyen düşünceleri içerir.
OKB artık DSM-5’te anksiyete bozukluğu olarak sınıflandırılmamaktadır. Ancak semptomları anksiyeteye neden olmaktadır. Bu nedenle profesyoneller OKB’yi anksiyete bozuklukları ile ilişkilendirir.
Obsesif kompulsif bozukluğu semptomları şunlardır:
Takıntılar: Aşırı olarak kabul edilen ancak durmayacak düşünceler ve endişeler. Temizlik takıntısı, mikrop korkusu, bir şeyi kaybetme korkusu, saldırgan düşünceler, simetri veya düzen arzusu ve daha fazlasını içerir.
Dürtüler: Kaygıyı gidermek için gerçekleştirilen ve tipik olarak takıntılarla ilgili tekrarlanabilir davranışlar. Zorlamalar genellikle sayma, aşırı temizlik veya el yıkama, aşırı hassas sipariş ve düzenleme, tekrarlanan kontrol ve daha fazlasını içerir.
Obsesif kompulsif bozukluğu tipik olarak ya çocuklukta ya da genç yetişkinlikte ortaya çıkar ve erkeklerde kızlardan daha erken ortaya çıkar.
Panik Bozukluk
Anksiyete’nin bir alt türü olan Panik bozukluğu, tekrarlayan ve beklenmedik panik atakları içeren bir akıl sağlığı durumudur. Panik atak, bazılarının kalp krizi gibi hissetmek olarak tanımladığı çeşitli fiziksel duyumların eşlik ettiği aşırı korku ve rahatsızlık durumudur.
Panik atak belirtileri şunlardır:
- Terleme
- Üşüme
- Titreme
- Nefes darlığı
- Kalp çarpıntısı ve hızlı kalp atış hızı
- Bunalma hissi
- Kötü bir şeyler olacağına dair içinde bir his olma
- Göğüs ağrısı
Bu ataklar tek başına bir ruh sağlığı teşhisi oluşturmaz. Panik bozukluğu dahil birçok akıl sağlığı durumunda ortaya çıkarlar.
Panik bozukluğu olan biri, tekrarlayan ataklar, gelecekteki panik ataklarla ilgili yoğun kaygı ve tetikleyebilecek durumlardan kaçınmacı bir davranış sergileyecektir. Örneğin bu, markette bir panik atak geçirdiğiniz için oraya aylarca gitmemek anlamına gelebilir.
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Travma sonrası stres bozukluğu (TSSB), bir kişinin ciddi yaralanma, savaş, cinsel şiddet, doğal afet veya fiili veya tehdit altındaki ölüm gibi travmatik bir olayı doğrudan deneyimlemesinden veya tanık olmasından sonra ortaya çıkan bir tür anksiyete bozukluğudur. Askeri personel, ilk müdahale ekipleri ve polis memurları daha yüksek risk altındadır, ancak herkes Travma sonrası stres bozukluğu ‘na sahip olabilir.
Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri şunlardır:
- İnsanlardan uzaklaşma
- Sinirlilik
- Aşırı uyanıklık
- Konsantrasyon bozukluğu
- Uyumakta zorluk
- Abartılı irkilme tepkisi
- Travmatik olayı hatırlamada güçlük
- Kendisi veya dünya hakkında olumsuz inançlar
- Endişe, korku ve suçluluk gibi kalıcı olumsuz duygular
- Mutluluk ve memnuniyet gibi olumlu duyguları hissetmekte devamlı olmama
- Kendine zarar veren davranışlar
- Travmatik olayla ilişkili tetikleyicilerden kaçınma
- İstemsiz ve tekrarlayan anılar, kabuslar, tutarsız tepkiler
Çocuklar, gelişimsel farklılıklar nedeniyle Travma sonrası stres bozukluğu ‘nu yetişkinlerden farklı yaşayabilir. Bazı araştırmalar, travmatik olaydan veya müdahaleci semptomlardan rahatsız olmak yerine, bazı çocukların heyecanlı veya “aşırı parlak” görünebileceğini göstermiştir.
Diğer Anksiyete Bozuklukları
Yukarıda listelenenlerin dışında ek anksiyete bozuklukları da vardır. Bu anksiyete bozukluklarının her biri, DSM-5’te ayrıntılı olarak açıklanan benzersiz bir semptom ve tanı profiline sahiptir.
- Ayrılma Anksiyete bozukluğu
- Özgül fobi
- Çocuklarda seçici mutizm
- Agorafobi
- Madde/ilaç kaynaklı Anksiyete bozukluğu
- Başka bir tıbbi duruma bağlı Anksiyete bozukluğu
Komplikasyonlar
Anksiyete semptomları, tedavi edilmezse zamanla değişebilir ve kötüleşebilir. Semptomlardan veya anksiyete ataklarından korktuğunuz için, daha önce anlamlı olan veya size neşe veren durumlardan kaçınmaya başlayabilirsiniz. Bu sosyal izolasyona yol açabilir. Kaygı bozukluğu olan kişilerde ayrıca depresyon, madde kullanımı ve hassas bağırsak sendromu gibi sindirim sorunları gelişebilir.
Anksiyete Atağı Nedir
” Anksiyete atağı ” resmi bir tıbbi terim değildir; ancak genellikle bir panik atağı tanımlamak için kullanılır. Panik atak, nefes darlığı, titreme, göğüs ağrısı ve kıyamet duygularıyla sonuçlanabilen yoğun, kontrol edilemeyen bir anksiyete dönemidir.
Anksiyete atakları çok yıpratıcı ve korkutucudur ve bazen kalp krizi ile karıştırılır. Panik bozukluğunun birincil semptomudur, ancak herhangi bir anksiyete bozukluğunun yanı sıra diğer psikiyatrik bozukluklarda da ortaya çıkabilir.
Umarım bilgilendirici bir yazı olmuştur ve umarım beğenmişsinizdir. Yazının orijinaline verywellhealth.com ulaşabilirsiniz. Sağlıkla kalın 🙂
Daha fazla sağlık konulu yazılar için buraya tıklayın.
-Pythia
