Yahudi Mitolojisi : Karanlık Ve Şeytani Bir Ruh Lilith
Yahudi Mitolojisi : Lilith
Lilith, Yahudi mitolojisi geleneğinde kötü şöhreti ile bilinen bir iblistir. Bazı kaynaklarda, Havva’dan önce yaratılan ilk kadın ve Adem’in ilk eşi olarak ya da yeni doğan bebekleri kaçıran bir kadın olarak tasvir edilmiştir. Çok farklı tasvirlerde mevcuttur.
Lilith, “gece” anlamına gelir ve karanlığın ruhsal ve duygusal yönlerini temsil eder. Bunlar: terör, duygusallık ve dizginlenmemiş özgürlük gibi koyu hislerdir.
Son zamanlarda ise “iyi kız” olmayı reddeden feminist kadınların özgürlüğünün simgesi olmaya başlamıştır.
Yahudi Mitolojisi
- Talmud’a Göre Lilith
*Talmud: Yahudi medeni kanunu ve efsaneleri konu alan dini metin.*
Lilith, birçok metinde karanlık bir ruh olarak tasvir edilir. Talmud’da ise karanlık hislerin dışında, bir cinsellik figürü halinde karşımıza çıkıyor. Bununla ilgili Talmud’un bir satırında:
“Lilith, istediğini ele geçirebileceği için, bir erkeğin evde tek başına uyuması yasaktır.” Şeklinde Lilith’den bahsedilmektedir. Çünkü Lilith’in başka iblisler doğurabilmek için kendini erkek spermi ile döllemesi gerekiyormuş.
- Zohar’a göre Lilith
*Zohar: Tevrat’ın mistik yorumlarından oluşan bir grup kitap.*
Yüzyıl İspanya’sında, mistik bir eser olan Zohar’da Lilith, sadece Adem’in ilk karısı olarak değil, aynı zamanda şeytanın karısı olarak tasvir edilmiştir.
- Genesis Rabbah’a Göre Lilith
*Genesis Rabbah, klasik Yahudilik döneminden bir dini metindir.*
Genesis’e göre iki yaratılış hikayesi vardır. Birinde, kadın ve erkeğin aynı anda yaratıldığından söz edilirken; diğerine göre ise ilk önce Adem’in ardından Havva’nın yaratıldığından bahsedilir.
İkinci yaratılış hikayesi için başka bir hikaye öne sürülüyor hahamlar tarafından.
*Haham, Yahudi din adamı.*
Genesis’de bahsedilen ikinci yaratılış hikayesinde yer verilmeyen Adem’in ilk eşi Lilith’den ilk hahamlar bahseder.
Anlatılanlara göre Adem, yaratılışının ardından kendisi gibi topraktan bir eş var eder. Nedense bu evlilik yürümez ve bu yüzden tanrı Adem’e ikinci eşi olarak Havva’yı yaratır. Burada hahamların söz ettiği ilk eşin Lilith olduğu iddia edilmektedir.
Genesis Rabbah’tan bağımsız olarak, 9 veya 10. Yüzyıldan kalma olduğu düşünülen “Ben Sira alfabesi” kullanılarak yazılmış eski bir metin bulunmaktadır. Bu metnin Lilith hakkındaki en eski bilgileri içerdiği belirtilirken; Lilith’in Adem’in ilk eşi olduğundan da bu metinde detaylıca bahsediliyor. Bu metinde anlatılanları mümkün olduğunca sade ve anlaşılır bir biçimde aşağıda bahsedeceğim. Diyaloglarda tutarsızlıklar fark edebilirsiniz. Metin çok eski olduğu için bununla ilgili yapabileceğim bir şey yok.
Adem ile Lilith
Tanrı, ilk Adem’i yarattı. Tanrı, Adem’in yalnızlığını görünce kendisi gibi bir kadın var etti. Ona Lilith adını verdi ve Adem’in yanına gönderdi. Ancak Adem ve Lilith anlaşamadılar. Gerek cinsel yönden gerek diyaloglarında Adem’in hep baskın role bürünmesinden Lilith hiç hoşnut değildi. Bu nedenle tartışmaya başlamışlar. Bu tartışmayla ilgili kısa bir diyalog yer almaktadır bu eski metinlerde.
Adem:
“Senden önce ben vardım.” Der.
Lilith bunun üzerine:
“Önce sen vardın. Ama artık eşitiz çünkü ikimizde topraktan tanrı tarafından yaratıldık.” Der.
Bence Lilith’in şimdilerde feminizmin simgelerinden olma sebebinin bu diyalog ve hikaye olabileceğini düşünüyorum.
Bu arada iyi demiş bence.
Lilith, tartışmanın üzerine tanrının yasaklı ismini söyleyerek cennetten kaçar. Anlatılana göre cennetten kaçmanın tek yolu buymuş.
Akabinde Adem, yaratıcısına:
“Evrenin efendisi. Bana verdiğin kadın kaçtı.” Diyerek şikayetini dile getirir.
Tanrı, Lilith’i bulması için üç melek görevlendirir. Onlara şöyle der:
“Lilith’i bulun. Gelmeyi kabul ederse getirin. Gelmek istemezse onun iradesine karşı gelmeyin.” Der. Başka bir kaynakta ise Lilith, gelmeyi kabul etmezse tanrının yüz bebeğinden vazgeçmesini şart koştuğu iddia ediliyor.
Üç melek, Lilith’i Mısır’da Kızıldeniz’in kenarında bulurlar. Onu oracıkta yakalarlar:
“Bizimle gelirsen iyi şeyler olur. Ama gelmezsen seni bu denizde boğarız.” Derler.
Lilith:
“Dostlarım, biliyorsunuz Tanrı beni sadece yeni doğmuş sekiz günlük bebekleri zayıflatmak için yarattı. Bir bebeğin doğduğu günden sekizinci güne kadar bebekleri yönetebiliyorum. Bebek erkek ise, sekizinci günden itibaren yönetimim sona eriyor. Ama bebek kız ise, yirminci güne kadar yönetmeye devam edebiliyorum.” Der.
Lilith’in bu söylediği konuyla alakasız gibi görünüyor ancak, diyaloğun devamında bunu meleklerin elinden kurtulmak için “ben bunları yapabiliyorum, beni bırakmanız için ne yapabilirim” i kastettiği şeklinde yorumladım kendimce.
Melekler:
“Her gün yüz bebeği yönetmeyi bırakırsan seni serbest bırakırız.” Derler.
Lilith, teklifi kabul eder ve sözünde duracağına dair yemin eder.
Bazı insanlar bebeklerin ölümünü bu hikaye ile bağdaştırmaktadır.
Bu hikayedeki ana fikir, Lilith ataerkilliğe meydan okur, itaatkar bir duruşu ve evliliği reddederek Adem’in hegemonyasında yaşamak yerine iblis olmayı tercih eder.
Başka bir rivayete göre, Lilith Mısır’da Kızıldeniz mevkilerinde bulunan iblislerle birliktelik yaşadığı ve onlardan her gün 100 şeytani bebek dünyaya getirdiği bilinen başka bir hikayedir.
Dünyadaki kötü karakterlerin varlığı da insanlarca Lilith’in doğurduğu çocuklara mal edilmiştir.
Tanrının yolladığı geri dön çağrısını melekler aracılığı ile reddeden Lilith’in hergün yüzlerce çocuğunun öldürüldüğü de bununla birlikte rivayet edilmektedir.
Yahudi Mitolojisi : Lilith’in İntikamı
Lilith’in geri dönmeye ikna edemeyen tanrı, Adem’i tekrar hissettiği yalnızlıktan uzaklaştırmak için Adem’in kaburgasından Havva’yı yaratır. Havva, Lilith’e çok benzemekteymiş. Adem, Lilith gibi Havva’nın da kaçmasından korktuğu için ona sıkı sıkıya bağlanır.
Bu sırada her gün yüzlerce çocuğu öldürülen Lilith, çok acı çekmektedir bundan dolayı. O, bu kadar acı çekerken Adem’in Havva’ya bağlılığı Lilith’i çileden çıkartmıştır adeta. Adem’e hissettiği öfke ile Adem’den türeyen hiçbir çocuğu yaşatmayacağına dair kendine yemin eder.
Gelelim Adem ve Havva’nın cennetten kovuluşuna.
Adem ile Havva’nın cennetten kovuluşu basitçe şeytan tarafından kandırılıp yasak elmayı yemeleri ile yeryüzüne gönderilip ölümlü olmaları ile sonuçlanır. Bu da Lilith’in Adem’in soyundan olan çocukları öldürme yeminini kolaylaştırmıştır.
Onları kandıran şeytanın intikam isteyen Lilith olduğu, bazı efsanelerde yer verilmektedir.
Halk Arasında Bilinen Lilith
Halk Yahudiliğinde Lilith, bebek hırsızı olarak biliniyor. Ortaçağdan modern çağa kadar hamile kadınlar Lilith’i bebeklerinden uzak tutmak için çok sayıda muska ve tanrının Lilith’i yakalaması için gönderdiği üç meleğin Sanvi, Sansanvi ve Samagelof adlarını kullanırlarmış.
Bazende yine Lilith’i engellemek için beşiğe kırmızı kurdele bağlanırmış.
Günümüzde bizim toplumumuzda da “Al karısı” ya da “Al basması” olarak adlandırılmış, anneleri lohusalık dönemlerinde rahatsız ettiği söylenen cinin, Lilith olduğu ve bu annelerin lohusalık dönemlerinde yaşadığı olumsuzluklar Lilith ile ilgili mitlere dayandığı iddialar arasındadır.
Ayrıca bir ek bilgi daha vermek isterim ki, bence çoğu kişinin hayatında bir kez duyduğu belki izlediği bir Amerikan dizisi olan Supernatural’da da Lilith adında bir iblis karakterine yer verilmiştir. Orada bahsi geçen Lilith karakteri yukarıda anlattıklarımdan tamamen bağımsız olarak, Lucifer’ın yarattığı ilk iblis olarak karşımıza çıkmıştır. Belki başka dizi ve filmlerde de yer verilmiş olabilir ama benim bilgim dahilinde olan sadece Supernatural dizisidir.
Karanlık ve şeytani bir ruh olan Lilith ile ilgili değişik inanışlara yer verdiğim bir yahudi mitolojisi yayınının daha sonuna geldik. Yazarken kendimce oldukça ilginç bulduğum bir yayın oldu. Umarım sizler içinde öyle olmuştur.
Herkese sağlıklı günler diliyorum.
Daha fazla Yahudi mitolojisi ve diğer mitoloji konulu yazılar için için tıklayın.
-Ceren
- Savunma Mekanizmaları – Stres ve Kaygıdan Benliğimizi Nasıl Koruyoruz - 19/02/2022
- Revuele Hydralift Hyalüron Gündüz Kremi Yorumu - 30/01/2022
- Simple Ferahlatıcı Yüz Temizleme Jeli Yorumu - 24/01/2022
